Án Lệ 22 là hình mẫu cho đường lối giải quyết các vụ án tương tự trong lĩnh vực bảo hiểm. Án Lệ 22 giải quyết một số vấn đề quan trọng như:
(i) Người mua bảo hiểm có vi phạm nghĩa vụ cung cấp thông tin hay không nếu công ty bảo hiểm có yêu cầu không rõ ràng?
(ii) Công ty bảo hiểm phải chịu hậu quả pháp lý như thế nào từ yêu cầu không rõ ràng của mình?
Tóm tắt sự việc
Theo Án Lệ 22, Công ty bảo hiểm từ chối chi trả tiền bồi thường vì trước khi giao kết HĐBH, người mua bảo hiểm đã có tiền sử đau dạ dày và mỡ máu tăng nhưng không khai báo trong Đơn yêu cầu bảo hiểm. Phía công ty xuất trình tài liệu hội chẩn của bệnh viện thể hiện người mua bảo hiểm có tiền sử đau dạ dày 2 năm làm chứng cứ kèm theo.
Theo quan điểm của Công ty, cụm từ “rối loạn tại dạ dày” trong Đơn yêu cầu bảo hiểm bao gồm tất cả các bệnh liên quan đến dạ dày, trong đó có bệnh đau dạ dày. Việc người mua bảo hiểm đánh dấu vào ô không tại câu hỏi “Loét đường tiêu hóa, xuất huyết tiêu hóa, viêm tụy, viêm kết tràng, khó tiêu thường xuyên, khó nuốt, hoặc rối loạn tại dạ dày, ruột gan hoặc túi mật?”, (nghĩa là NMBH khai không bị rối loạn dạ dày) là khai báo không trung thực.
Bên cạnh đó, Công ty bảo hiểm còn cung cấp phiếu xét nghiệm hóa sinh thu thập trong hồ sơ khám bệnh định kỳ của người mua bảo hiểm. Công ty cho rằng đây cũng là hành vi cố tình khai báo không trung thực vì người mua bảo hiểm có làm xét nghiệm máu nhưng không khai báo trong Đơn yêu cầu.
Các vấn đề pháp lý
(i) Có hay không vi phạm nghĩa vụ cung cấp thông tin của người mua bảo hiểm trong tình huống trên?
Nguyên đơn hiểu rằng “đau dạ dày” và “rối loạn tại dạ dày” là hai khái niệm khác nhau. Không có bất kỳ tài liệu, chứng cứ nào chứng tỏ bệnh đau dạ dày chính là rối loạn tại dạ dày. Và việc người mua bảo hiểm kiểm tra sức khỏe định kỳ là hoạt động bình thường mà cơ quan, nơi người mua bảo hiểm làm việc. tổ chức cho nhân viên. Hơn thế nữa, kết quả kiểm tra sức khỏe định kỳ không thể hiện người mua bảo hiểm bị bệnh nào liên quan đến việc từ chối ký HĐBH. Do đó, phía Công ty bảo hiểm cho rằng người mua bảo hiểm cung cấp thông tin không trung thực để từ chối chi trả bảo hiểm là không có cơ sở.
Như vậy khi giao kết HĐBH, doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm cung cấp thông tin và giải thích các điều kiện, điều khoản bảo hiểm cho người mua. Nếu việc giải thích này không rõ ràng dẫn đến việc người mua không cung cấp đầy đủ thông tin thì coi như người mua không vi phạm trách nhiệm cung cấp thông tin.
(ii) Công ty bảo hiểm phải chịu hậu quả pháp lý đối với việc yêu cầu không rõ ràng đó như thế nào?
Người mua và người bán bảo hiểm có cách hiểu khác nhau về nội dung “đau dạ dày” và “rối loạn tại dạ dày”. Theo quy định của pháp luật về dân sự nói chung cũng như pháp luật về bảo hiểm nói riêng, trong trường hợp hợp đồng theo mẫu có điều khoản không rõ ràng thì bên đưa ra hợp đồng theo mẫu phải chịu bất lợi khi giải thích điều khoản đó (Điều 407.2, Điều 409.4 của Bộ luật Dân sự 2005 và Điều 21 của Luật Kinh doanh bảo hiểm 2000). Do đó, Tòa án nhận định không đủ cơ sở xác định đau dạ dày thuộc nội hàm của rối loạn dạ dày như công ty bảo hiểm trình bày mà được giải thích theo hướng có lợi cho người mua bảo hiểm đã nêu ở trên.
Theo cách giải quyết của Án Lệ 22, khi doanh nghiệp bảo hiểm yêu cầu cung cấp thông tin nhưng yêu cầu đó lại không rõ ràng dẫn đến việc các bên có cách giải thích điều khoản bảo hiểm khác nhau thì điều khoản này phải được giải thích theo hướng có lợi cho NMBH.
Tóm lại, khi giải quyết các vấn đề xoay quanh vi phạm nghĩa vụ cung cấp thông tin tình trạng bệnh lý trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, việc tham khảo và viện dẫn Án Lệ 22 để áp dụng là cần thiết.
Luật sư Hồ Thị Trâm (Thiên An)